Honderden zorgmedewerkers slaan alarm om collega's met valse papieren: 'Levensgevaarlijk'

Van het gebruik van steunkousen en een tillift, tot het inbrengen van een sonde. Het zijn volgens zorgmedewerkers dingen die je leert op de opleiding. Maar ze zien op de werkvloer collega’s die hier geen flauw benul van hebben. Zij zoeken medische informatie soms zelfs op in online video's. 

Soms gaat het door die gebrekkige kennis en kunde ook mis. "Bij het inbrengen van een katheter had de patiënt onwijs veel pijn, ik zag gewoon bloed van onderen", vertelt een zorgmedewerker uit de verpleeghuiszorg. De bewuste collega bleek niet de juiste papieren te hebben.

In deze video vertellen twee zorgmedewerkers dat ze schrikken van hun ongeschoolde collega's.

643 zorgmedewerkers: zeker valse papieren in omloop

RTL Nieuws deed onderzoek onder bijna 3000 zorgmedewerkers. Vakbonden FNV Zorg & Welzijn en NU'91 hielpen bij de verspreiding van de vragenlijsten onder hun achterban. In totaal geven daarvan 643 medewerkers aan zeker te weten dat collega's met valse papieren aan het werk zijn. Nog eens 607 anderen zeggen te vermoeden dat collega's actief zijn terwijl hun papieren niet kloppen. 

Het gaat hierbij om valse diploma's, maar ook om andere papieren die de veiligheid en kwaliteit in de zorg waarborgen. Zoals de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG), Erkenning Verworven Competenties (EVC) en de BIG-registratie, die bijvoorbeeld verpleegkundigen nodig hebben. Doel van de wet BIG (Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) is om patiënten tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen te beschermen.

Op basis van rondgang onder 2830 leden van de vakbonden NU'91 en FNV Zorg en Welzijn, die werkzaam zijn in gehandicaptenzorg, verpleeghuizen en/of jeugdzorg.

Snel geld verdienen

's Nachts gaat het ook vaak mis als zelfstandigen of uitzendkrachten worden ingevlogen om de gaten in de roosters te dichten. Meerdere vaste medewerkers verklaren dat die arbeidskrachten er eerder lijken te zijn om snel geld te verdienen, dan dat zij geven om het lot van de patiënt. 

Zzp'ers (zelfstandige zonder personeel) verdienen relatief hoge uurlonen. Zorgmedewerkers verklaren tegenover RTL Nieuws dat zij vaak bizar veel uren draaien om te cashen. Soms doen ze dag- en nachtdiensten achter elkaar, vallen ze tijdens hun nachtdienst in slaap en negeren hun pieper. 

Voor medewerkers die 's ochtends vroeg beginnen volgt daarna een pijnlijke confrontatie met de verwaarlozing van hun patiënten. "Ik start om zeven uur 's ochtends op de afdeling, dan begin je met mensen uit bed halen en zie je dat ze helemaal onder de aangekoekte ontlasting zitten."

In november bleek al dat de politie zich ernstig zorgen maakt over een 'schrikbarende toename' van criminelen die zonder diploma werkzaam zijn als zzp'er in de zorg. De politie stelde vast dat drugshandelaren, plofkrakers en geweldplegers 'op grote schaal' actief zijn in de zorgsector. Maar hoe groot het probleem precies was, bleef onbekend. Daarom vroegen wij het zorgmedewerkers zelf.

Oproep

Ben jij een patiënt of familie van een patiënt die de dupe is geworden van slechte zorg en wil je je verhaal doen? Dan kun je de redactie (anoniem) tippen. Klik hier om ons berichtjes en foto's te sturen via WhatsApp naar dit nummer: +31641663754 of mail naar onderzoek@rtl.nl. Je gegevens nemen we in behandeling volgens ons privacystatement. Wil je je ervaring delen, dan helpt het ons als je onze vragen over jouw ervaringen met zorgcriminelen hier kunt invullen. 

'Ontzettend gevaarlijk'

"De aantallen zijn schrikbarend hoog en het gaat hier echt om de kwetsbaarste patiënten en cliënten", concludeert NU'91-voorzitter Femke Merel van Kooten. "Cliënten die met deze mensen in aanraking komen, kunnen zich niet altijd verweren of zeggen: 'Hé, er klopt iets niet'." Het gaat om ouderen, gehandicapten en kinderen en tieners in jeugdzorginstellingen. Van Kooten benadrukt dat die ongediplomeerden zonder medische achtergrond wél verpleegkundige handelingen doen. "En dat is ontzettend gevaarlijk." 

FNV-bestuurder Saida Youssef kan er met haar hoofd niet bij dat 'werkgevers aan de poort onvoldoende checken wie er binnenkomen'. "Verschrikkelijk gewoon dat dit anno 2024 onder onze neus gebeurt en dat we er eigenlijk ook gewoon geen grip op krijgen." Volgens haar is het niet alleen gevaarlijk voor cliënten, maar ook voor medewerkers. "Je brengt ze in heel nare situaties." 

FNV-bestuurder Saida Youssef (links) en NU'91-voorzitter Femke Merel van Kooten (rechts).

Oproep vakbonden

Vakbonden NU'91 en FNV Zorg en Welzijn doen een dringende oproep aan werkgevers om dit probleem van valse papieren 'met de hoogst mogelijke prioriteit' op te pakken. "Check dit aan de poort, dit kan en mag niet langer bestaan", aldus FNV-bestuurder Youssef. Van Kooten van NU'91 valt haar bij: "Als bij een avonddienst een zorgprofessional denkt 'hier klopt iets niet', dan moet er direct worden gehandeld en niet pas de volgende ochtend, want het levert levensgevaarlijke situaties op."

Strengere eisen

ActiZ, de branchevereniging van ongeveer vierhonderd zorgorganisaties, neemt het onderzoek van RTL Nieuws naar eigen zeggen serieus. Naar aanleiding van dit onderzoek gaat ActiZ die honderden zorgorganisaties aansporen om de echtheid van papieren beter te controleren. Ook gaat de brancheorganisatie haar achterban informeren over hoe zij die valse papieren het beste kunnen controleren. "Het is een serieus probleem waar wij ook mee bezig zijn", erkent Actiz-woordvoerder Wouter van den Elsen. 

Bij de aangesloten organisaties werken bijna een half miljoen medewerkers die ongeveer twee miljoen mensen verplegen en verzorgen. ActiZ wil strengere eisen voor mensen en bedrijven die in de zorg actief worden. De werkgevers hopen dat zorgminister Fleur Agema (PVV) de wet voor nieuwe zorgaanbieders aanpast. Een strengere toetsing vóóraf zou volgens ActiZ beter helpen om criminelen te weren. De branchevereniging roept aangesloten zorgorganisaties op om melding te doen bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) of aangifte te doen bij de politie als er iets niet klopt.